Schrikbarend record van aantal geneesmiddelentekorten

Het aantal geneesmiddelentekorten in Nederland is in 2022 gestegen naar een recordhoogte. KNMP Farmanco komt tot een aantal van 1514 in het afgelopen jaar, tegenover 1007 in 2021. Voorzitter Aris Prins van de apothekersorganisatie KNMP noemt de stijging van liefst 50 procent schrikbarend. ‘Tegelijkertijd is er hoop, nu de overheid eist dat extra voorraden worden aangelegd. Het is zaak dat iedereen zich hier aan gaat houden. Dat is absoluut nodig, want patiënten, apothekers en andere zorgverleners ondervinden hier dagelijks buitengewoon veel last van.’

Geneesmiddelentekorten kunnen grote impact hebben. Omdat ze een grote groep mensen treffen, langdurig zijn of omdat omzetten naar een ander geneesmiddel lastig is voor patiënten. In het oog springende geneesmiddelentekorten in 2022 waren onder meer methylfenidaat tabletten, benzbromaron tabletten, oxytocine injectievloeistof, clobazam tabletten en chlooramfenicol oogdruppels.

Extra voorraad
Om geneesmiddelentekorten zo veel mogelijk in te perken, is per 1 januari 2023 een zogeheten beleidsregel van kracht die groothandelaren en handelsvergunninghouders verplicht om ‘voldoende voorraad’ van geneesmiddelen aan te houden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ziet toe op deze beleidsregel. Om bedrijven de gelegenheid te geven om aan de eisen te voldoen zoals vastgesteld in de beleidsregel, wordt 2023 gezien als overgangsjaar. De IGJ geeft aan dat ze in beginsel nog niet handhavend zal optreden op de voorraadverplichting.

In de beleidsregel is vastgesteld dat handelsvergunninghouders een voorraad van zes weken moeten houden voor UR-geneesmiddelen, voor groothandelaren is dit met ingang van 1 januari 2023 twee weken en uiteindelijk vier weken per 1 juli 2023. Uit cijfers van KNMP Farmanco blijkt dat de gemiddelde duur van een geneesmiddeltekort in 2022 91 dagen is. 57 procent van de tekorten is opgelost binnen tien weken.

Medicatiespecialist
In de praktijk slagen Nederlandse apothekers er met veel kunst- en vliegwerk in ruim 99 procent van de gevallen een oplossing te bedenken voor de patiënt. Door een ander middel met dezelfde werkzame stof of een therapeutisch alternatief aan te bieden, zelf te bereiden of te importeren. Apothekers doen dagelijks met hun team hun uiterste best om de patiënt te helpen, stelt Prins. Per openbare apotheek is een halve fte bezig met de problematiek. Nederland telt 2.000 openbare apotheken. Dit betekent een stevige inspanning voor de beroepsgroep. De geneesmiddelentekorten spelen ook de apothekers in de ziekenhuizen sterk parten.

Prins: ‘Wij staan voor goede farmaceutische zorg. Als de voorschrijver een werkzame stof aanwijst, kan de apotheker daar als medicatiespecialist heel goed de juiste middelen bij vinden. Dat hebben we te danken aan het hoge niveau van de farmaceutische zorg in Nederland.’

Europa
De KNMP is er voorts een voorstander van de productie van geneesmiddelen terug te halen naar Europa. Prins: ‘We zijn kwetsbaar. Nederland is afhankelijk van verre landen als China en India.’ Een andere optie is wat betreft de KNMP een modernisering van het inkoopbeleid. ‘Als de prijzen eenmaal zo laag zijn, en dat zijn ze nu, kunnen meerdere middelen voor langere tijd als preferent worden aangewezen.’ 

Oorzaak
Geneesmiddelentekorten ontstaan vooral door problemen met productie, distributie en kwaliteit. Ook zijn er economische redenen aan de orde. Ons land is door de lage prijzen voor fabrikanten en het beperkte inwoneraantal geen aantrekkelijk afzetgebied.

Voor de apothekersorganisatie brengt KNMP Farmanco de geneesmiddelentekorten dagelijks in kaart. Indien een geneesmiddel landelijk niet verkrijgbaar is, gedurende minimaal veertien dagen, noteert KNMP Farmanco een nieuw tekort voor het jaarlijkse overzicht. Meldingen door apothekers worden geverifieerd bij de fabrikanten. Farmanco houdt al negentien jaar statistieken bij over geneesmiddelentekorten in Nederland.